Banner image with the text "Rastra Bank Ko Rahat: Prabhabit Businesses kaa lagi Nayaan Abasar" and the logo of Saral Banking Sewa
08 Oct, 2025

जेन–जी आन्दोलनपछि प्रभावित व्यवसायका लागि नेपाल राष्ट्र बैंकको राहत व्यवस्था

जेन–जी आन्दोलनले धेरै नेपाली उद्योग, पसल र व्यवसायलाई ठप्प पार्‍यो, केही त आगलागी र तोडफोडका कारण पूर्ण रूपमा नष्ट भए। व्यापार ठप्प हुँदा ऋणीले किस्ता बुझाउन सकेनन्, रोजगारी गुमे, र बजारमा अनिश्चितता फैलियो। 

यही परिस्थितिमा नेपाल राष्ट्र बैंकले (NRB) एकीकृत निर्देशन (Unified Directive २०८२) जारी गर्दै, जेन–जी आन्दोलन र अन्य असामान्य अवस्थाबाट प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा प्रभावित व्यवसाय र ऋणीहरूका लागि राहत योजना सार्वजनिक गरेको छ। यो निर्देशनले आर्थिक संकटमा परेकाहरूलाई कर्जा भुक्तानीमा सहजीकरण गर्ने, नयाँ व्यवसाय सुरु गर्न सहुलियत दिने र रोजगारी जोगाउन मद्दत गर्ने लक्ष्य राखेको छ। 

यदि तपाईं पनि यी परिस्थितिहरूबाट प्रभावित हुनुहुन्छ भने, राष्ट्र बैंकका यी व्यवस्थाहरू तपाईंको लागि निकै महत्वपूर्ण हुन सक्छन्। आउनुहोस्, यी मुख्य बुँदाहरूलाई सरल भाषामा बुझौं।

१. कर्जा पुनरतालिकीकरण र/वा पुनरसंरचनाको सुविधा

यदि तपाईंको व्यवसाय जेनजी आन्दोलन, वा रसुवा र तातोपानी नाकाको अवरोध जस्ता कारणले प्रत्यक्ष प्रभावित भएको छ भने, तपाईंले आफ्नो कर्जाको पुनरतालिकीकरण वा पुनरसंरचना गराउन सक्नुहुन्छ।

(क) कसको लागि हो?

  • जेनजी आन्दोलनबाट प्रत्यक्ष प्रभावित उद्योग, व्यापार, व्यवसाय र अन्य ऋणीहरू।
  • प्रत्यक्ष प्रभावित उद्योगसँग Forward/Backward Linkage (अगाडि वा पछाडि सम्बन्ध) भएका ऋणीहरू (यसका लागि ऋणीले ब्याजको न्यूनतम ५% रकम बुझाउनुपर्नेछ)।
  • रसुवा र तातोपानी भन्सार नाकामा प्राकृतिक प्रकोपका कारण प्रभावित व्यवसायीहरू।

(ख) मुख्य फाइदा के हो?

  • यसले तपाईंलाई कर्जा तिर्नका लागि थप समय प्रदान गर्दछ, जसले गर्दा तत्कालको आर्थिक बोझ कम हुन्छ।
  • २०८२ असार मसान्तमा तपाईंको कर्जा जुन वर्गमा (असल, सूक्ष्म निगरानी, आदि) थियो, पुनरसंरचनापछि पनि सोही वर्गमा रहनेछ, जसले तपाईंलाई कालोसूचीमा पर्नबाट जोगाउँछ।

(ग) आवेदन दिने अन्तिम मिति

  • २०८२ पुस मसान्तभित्र आफ्नो बैंक वा वित्तीय संस्थामा अनुरोध गरिसक्नुपर्नेछ।

२. नयाँ व्यवसाय सञ्चालनका लागि सहुलियतपूर्ण कर्जा

जेनजी आन्दोलनका कारण बन्द भएको वा प्रभावित भएको उद्योग/व्यवसाय पुनः सञ्चालन गर्न चाहनुहुन्छ? अब तपाईंले निकै कम ब्याजदरमा व्यवसाय सञ्चालनमा आउन लाग्ने समयसम्मका लागि कर्जा पाउनुहुनेछ।

  • ब्याजदर कति? बैंकको आधार दर (Base Rate) मा अधिकतम ०.५% मात्रै प्रिमियम थपिनेछ। यो हालको अवस्थामा निकै सस्तो ब्याजदर हो।
  • थप सुविधा: यस्तो कर्जा लिँदा ऋण र स्वपूँजीको अनुपात (Debt to Equity Ratio) ८०:२० भन्दा बढी भए पनि १ वर्षसम्म सूक्ष्म निगरानी वर्गमा राखिने छैन। यसले तपाईंलाई थप कर्जा लिन सहज बनाउँछ।

३. कर्मचारीको तलबका लागि विशेष कर्जा (Payroll Protection)

आन्दोलनबाट प्रभावित उद्योग/प्रतिष्ठानले आफ्ना कर्मचारीको रोजगारी सुनिश्चित गर्न र तलब खुवाउन विशेष कर्जा लिन सक्नेछन्।

  • ब्याजदर र अनुदान: यस कर्जामा पनि बैंकको आधार दरमा अधिकतम ०.५% मात्र प्रिमियम लाग्नेछ। प्रवाह भएको कर्जाको ब्याजमा पहिलो ६ महिनाका लागि नेपाल सरकारबाट २% ब्याज अनुदान प्राप्त हुनेछ।
  • कर्जा अवधि: बढीमा एक वर्ष वा व्यवसाय पुनः सञ्चालनमा आउन लाग्ने समय (जुन कम हुन्छ)।
  • आवेदन दिने अन्तिम मिति: २०८२ पुस मसान्त।

४. सवारी साधन कर्जामा विशेष सुविधा

राष्ट्र बैंकले विद्युतीय र निजी सवारी साधनमा ऋण प्रवाह गर्दा मूल्यको अधिकतम ६०% (Loan to Value Ratio) मात्रै दिन सकिने व्यवस्था गरेको छ। तर, जेनजी आन्दोलन प्रभावित व्यवसायीका लागि विशेष छुट छ।

  • विशेष छुट: यदि तपाईंको व्यावसायिक वा ढुवानीको साधन आन्दोलनमा क्षति भएको छ र तपाईंले त्यसलाई प्रतिस्थापन गर्न नयाँ साधन किन्न कर्जा लिँदै हुनुहुन्छ भने, तपाईंले सवारीको मूल्यको ८०% सम्म कर्जा पाउन सक्नुहुन्छ।

५. निर्यातमुखी र महिलालाई रोजगारी दिने उद्योगलाई प्रोत्साहन

नेपालको निर्यात बढाउन र महिला रोजगारी सिर्जना गर्न मद्दत गर्ने उद्योगहरूका लागि पनि सहुलियतपूर्ण कर्जाको व्यवस्था गरिएको छ।

  • कस्ता उद्योगले पाउँछन्? कम्तिमा १०० जना महिलालाई रोजगारी दिने, उत्पादनमा न्यूनतम २५% मूल्य अभिवृद्धि गर्ने, र कुल उत्पादनको कम्तिमा २५% निर्यात गर्ने उद्योगहरू।
  • ब्याजदर कति? यस्ता उद्योगले बैंकको आधार दरमा अधिकतम १% प्रिमियममा कर्जा सुविधा पाउनेछन्।

निष्कर्ष

राष्ट्र बैंकको यो निर्देशनले हालको असहज परिस्थितिमा व्यवसायी र ऋणीहरूलाई ठूलो राहत दिएको छ। यदि तपाईं माथि उल्लेखित कुनै पनि वर्गमा पर्नुहुन्छ भने, ढिला नगरी आफ्नो बैंक तथा वित्तीय संस्थामा सम्पर्क गरी यी सुविधाहरूको बारेमा थप जानकारी लिनुहोस् र लाभ उठाउनुहोस्। 

सही समयमा सही कदम चालेर तपाईं आफ्नो व्यवसायलाई फेरि गतिमा फर्काउन सक्नुहुन्छ।