Banner image with the text "3% Interest Anudan: Who gets the concessional loan" and the logo of Saral Banking Sewa
02 Sep, 2025

सरकारको नयाँ सहुलियत कर्जा: अब ३% ब्याज अनुदानमा कसले, कति र कसरी ऋण पाउँछन्?

आफ्नै व्यवसाय सुरु गर्ने वा चलिरहेको व्यवसायलाई बढाउने सपना देख्ने धेरै नेपाली युवा र उद्यमीहरूका लागि बैंकको चर्को ब्याजदर सधैं एउटा ठूलो तगारो बन्ने गरेको छ। यही समस्यालाई समाधान गर्न सरकारले विभिन्न समयमा सहुलियतपूर्ण कर्जा कार्यक्रमहरू ल्याउने गरेको छ।

हालै, सरकारले पुरानो कार्यविधि परिमार्जन गर्दै "सहुलियतपूर्ण कर्जाका लागि ब्याज अनुदान सम्बन्धी एकीकृत कार्यविधि, २०८२" लागू गरेको छ। करिब दुई वर्षदेखि रोकिएको यो कार्यक्रम अब नयाँ नियम, स्पष्ट प्रक्रियाहरू र थप अवसरहरू सहित पुनः सुरु भएको छ। 

आउनुहोस्, यो नयाँ व्यवस्थाले तपाईंको उद्यमशीलताको सपनालाई कसरी साकार पार्न सक्छ भन्नेबारे विस्तृतमा बुझौं।

के-के हुन् मुख्य परिवर्तनहरू? अब सबैलाई एउटै ब्याज अनुदान

पहिलेको व्यवस्थामा विभिन्न कर्जा शीर्षकमा ५% देखि ६% सम्म ब्याज अनुदान दिइन्थ्यो, जसले गर्दा केही अन्योल थियो। तर, अब सरकारले प्रक्रियालाई सरल बनाउँदै ८ वटा शीर्षकका कर्जामा समान ३% ब्याज अनुदान दिने निर्णय गरेको छ।

यसको अर्थ, तपाईंले बैंकको आधार दर (Base Rate) मा अधिकतम १.५% प्रिमियम जोडेर कायम हुने ब्याजदरमा थप ३% छुट पाउनुहुनेछ। 

उदाहरणका लागि, यदि कुनै बैंकको आधार दर ९% छ भने, उसले तपाईंसँग अधिकतम १०.५% (९% + १.५%) ब्याज लिन पाउँछ। सरकारी अनुदानपछि तपाईंले तिर्नुपर्ने वास्तविक ब्याजदर जम्मा ७.५% मात्र हुनेछ। 

सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा, कार्यविधि अनुसार बैंकले यो ब्याज, कर्जा सूचना शुल्क र बीमा शुल्कबाहेक अन्य कुनै पनि प्रकारको अतिरिक्त सेवा शुल्क (जस्तै, प्रशासनिक शुल्क, कर्जा स्वीकृत शुल्क) लिन पाउने छैन।

तपाईंका लागि कुन कर्जा उपलब्ध छ? हेर्नुहोस् नयाँ सूची र सीमा

नयाँ कार्यविधिले केही कर्जाको सीमा बढाएको छ भने केहीलाई घटाएको छ। अब तपाईंले निम्न शीर्षकहरूमा सहुलियत कर्जाका लागि आवेदन दिन सक्नुहुन्छ:

  • व्यावसायिक कृषि तथा पशुपन्छी कर्जा: यसको अधिकतम सीमा ५ करोड रुपैयाँ कायम गरिएको छ। (पहिले १० करोडसम्म थियो)
  • महिला उद्यमशीलता कर्जा: महिला उद्यमीहरूलाई प्रोत्साहन गर्न यसको सीमा १५ लाखबाट बढाएर २५ लाख रुपैयाँ पुर्‍याइएको छ।
  • शिक्षित युवा स्वरोजगार कर्जा: शिक्षित युवाहरूका लागि यो कर्जाको सीमा ७ लाखबाट बढाएर २० लाख रुपैयाँ बनाइएको छ।
  • वैदेशिक रोजगारीबाट फर्केका युवा परियोजना कर्जा: विदेशबाट फर्केर स्वदेशमै केही गर्न चाहने युवाहरूका लागि यो कर्जाको सीमा १० लाखबाट २० लाख रुपैयाँ पुर्‍याइएको छ।
  • दलित समुदाय व्यवसाय विकास कर्जा: यसको सीमा पनि १० लाखबाट बढाएर २० लाख रुपैयाँ बनाइएको छ।
  • प्राकृतिक विपद् पीडितको निजी आवास निर्माण कर्जा: भूकम्प पीडितको शीर्षकलाई परिमार्जन गरी बाढी, पहिरो जस्ता सबै प्राकृतिक विपत्तिमा परेकाहरूलाई समेटिएको छ। यसमा ५ लाख रुपैयाँसम्म कर्जा पाइनेछ।
  • स्टार्टअप उद्यम कर्जा: यसको अधिकतम सीमा २५ लाख रुपैयाँ कायम गरिएको छ।
  • उद्योगमा बोइलर प्रतिस्थापनका लागि कर्जा: अधिकतम ५० लाख रुपैयाँ

नोट: उच्च तथा प्राविधिक शिक्षा, कपडा उद्योग, र व्यावसायिक तालिम जस्ता केही शीर्षकहरूमा दिइँदै आएको ब्याज अनुदान भने यो कार्यविधिले हटाएको छ।

कर्जा लिनुअघि जान्नैपर्ने केही महत्त्वपूर्ण नियमहरू

आवेदन दिनुअघि, कार्यविधिमा उल्लेख गरिएका यी महत्त्वपूर्ण शर्तहरूमा ध्यान दिनुहोस्:

  • समयसीमा: यो सहुलियतपूर्ण कर्जा २०८७ साल असार मसान्तसम्म मात्र प्रदान गरिनेछ।
  • एक परिवार, एक कर्जा: एउटै घरका (एकाघर परिवारका) एक जना सदस्यले मात्र यो सुविधा लिन पाउनेछन्।
  • एक व्यक्ति, एक प्रकारको कर्जा: यदि तपाईंले कुनै एक शीर्षकमा सहुलियतपूर्ण कर्जा लिनुभयो भने, अर्को शीर्षकमा लिन पाउनुहुने छैन।
  • अन्य सरकारी कर्जा लिएको हुनुहुँदैन: यदि तपाईं वा तपाईंको परिवारका सदस्यले पहिले नै नेपाल सरकार, प्रदेश सरकार, वा स्थानीय तहबाट अन्य कुनै प्रकारको सहुलियतपूर्ण कर्जा लिनुभएको छ भने, तपाईं यो कर्जाका लागि अयोग्य हुनुहुनेछ।
  • विदेशमा काम गरेको प्रमाण: 'वैदेशिक रोजगारबाट फर्केका युवा' शीर्षकको कर्जाका लागि श्रम स्वीकृति लिई कम्तीमा ६ महिना विदेशमा काम गरेको हुनुपर्छ र कुनै पनि देशको स्थायी बसोबासको स्वीकृति (PR) लिएको हुनुहुँदैन।
  • किस्तावन्दी भुक्तानी र सीमा: कर्जा किस्तावन्दीमा भुक्तानी हुने भएकाले स्वीकृत सीमा पुनः वृद्धि गर्न पाइँदैन।

धितो र प्रक्रिया अब झन्झटमुक्त: प्रोजेक्ट नै तपाईंको ग्यारेन्टी

धेरैजसो युवा उद्यमीसँग धितो राख्ने सम्पत्ति हुँदैन। यो समस्यालाई मध्यनजर गर्दै नयाँ कार्यविधिले परम्परागत धितोभन्दा परियोजनाको सम्भाव्यतासामूहिक जमानी लाई प्राथमिकता दिएको छ।

  • बैंक तथा वित्तीय संस्थाले तपाईंको व्यावसायिक योजना (Business Plan) र त्यसबाट हुन सक्ने आम्दानीलाई मुख्य आधार मानेर ऋण स्वीकृत गर्नुपर्नेछ।
  • अब तपाईंले १५ कार्यदिनभित्रै आफ्नो कर्जा स्वीकृत भए/नभएको जानकारी पाउनुहुनेछ। यदि अस्वीकृत भएमा, बैंकले ३ दिनभित्र कारणसहित लिखित जानकारी दिनुपर्नेछ।

अब तपाईंको व्यवसाय र कर्जा दुवै सुरक्षित: बीमाको नयाँ व्यवस्था

कर्जाको सुरक्षाका लागि नयाँ कार्यविधिले बीमालाई अनिवार्य गरेको छ। यसमा दुई प्रकारका बीमा समावेश छन्:

कर्जा सुरक्षण (Loan Insurance):

  • १५ लाख रुपैयाँसम्मको कर्जा: यसको बीमा गर्दा लाग्ने शुल्कको ५०% बैंकले र बाँकी ५०% सरकारले तिरिदिनेछ।
  • १५ लाखभन्दा माथिको कर्जा: यसको बीमा शुल्क सम्बन्धित बैंक वा वित्तीय संस्थाले नै व्यहोर्नुपर्नेछ।

व्यवसायको बीमा (Business Insurance):

  • १५ लाख रुपैयाँसम्मको कर्जा: तपाईंको व्यवसाय वा परियोजनाको बीमा गर्दा लाग्ने शुल्कको ५०% तपाईंले र बाँकी ५०% सरकारले अनुदान दिनेछ।
  • १५ लाखभन्दा माथिको कर्जा: यसको बीमा शुल्क भने ऋणी आफैंले व्यहोर्नुपर्नेछ।

कर्जा स्वीकृत भएपछि तपाईंको जिम्मेवारी

यो कर्जा जिम्मेवारीपूर्वक प्रयोग गर्नुपर्ने शर्तमा प्रदान गरिन्छ। कर्जा स्वीकृत भएपछि, ऋणीले निम्न कर्तव्यहरू पूरा गर्नुपर्छ:

  • जुन उद्देश्यका लागि ऋण लिइएको हो, सोही काममा लगानी गर्ने।
  • समयमै बैंकको किस्ता तिर्ने।
  • आफ्नो व्यवसाय स्थलमा सबैले देख्ने गरी "नेपाल सरकारको सहुलियतपूर्ण कर्जाबाट सञ्चालित व्यवसाय" भनेर लेखिएको सूचना पाटी राख्ने।
  • कर्जा दुरुपयोग भएको पाइएमा, प्राप्त गरेको सम्पूर्ण अनुदान रकम ब्याजसहित फिर्ता गर्नुपर्नेछ।

निष्कर्ष

सरकारले ल्याएको यो नयाँ सहुलियतपूर्ण कर्जाको व्यवस्थाले तपाईं जस्ता हजारौं उद्यमीलाई आफ्नो सपना पूरा गर्न ठूलो मद्दत पुर्‍याउनेछ। बढेको कर्जा सीमा, स्पष्ट ब्याजदर, र सरल प्रक्रियाले तपाईंलाई आत्मनिर्भर बन्न निश्चय पनि हौसला प्रदान गर्नेछ।

आफ्नो व्यावसायिक योजना तयार गर्ने र सही बैंक छनोट गर्ने यो उत्तम समय हो। कुन बैंकले तपाईंको परियोजनाका लागि सबैभन्दा सहज र छिटो सहुलियतपूर्ण कर्जा उपलब्ध गराउँछ? सरल बैंकिंग सेवा (Saral Banking Sewa, SBS) मार्फत तपाईं विभिन्न बैंकहरूले प्रदान गर्ने कर्जाका शर्तहरू र ब्याजदरहरू सजिलै तुलना गर्न सक्नुहुन्छ। 

आफ्नो लागि उत्तम विकल्प खोज्नुहोस् र उद्यमशीलताको यात्रा आजैबाट सुरु गर्नुहोस्।